بررسی حقوقی اصل جانشینی در قرارداد های بیمه

قراردادهای بیمه، قراردادهائی هستند که از حیث شرایط تشکیل ، تکالیف طرفین در مقابل هم ، ضمانت اجرای عدم انجام این تکالیف و اثر آنها با قواعد عمومی حاکم بر سایر قراردادها متفاوتند و علت اصلی این تفاوت ها به اصولی اساسی حاکم بر عقود بیمه باز می گردد که این اصول از جمله عبارتند از: اصل حسن نیّت ، اصل نفع بیمه ای ، اصل جبران خسارت ، اصل احتمالی و اتّفاقی ، اصل تعدّد یا منع مضاعف ، اصل خطر یا ریسک ،اصل خود اتّکائی ، اصل علّیّت ، اصل داوری و اصل جانشینی و مطابق این اصل یعنی اصل جانشینی همین که بیمه گر خسارت وارده به بیمه گذار را جبران نموده،کلیه حقوق ومنافع بیمه گذار در خصوص حادثه به بیمه گر منتقل و بیمه گر جانشین بیمه گذار در مقابل مقصّر و مسبّب حادثه در امر مطالبه خسارات می شود و بدین طریق از دارا شدن غیر عادلانه بیمه گذار نیز جلوگیری می گردد. در این تحقیق، سعی شده است به بررسی اصل جانشینی در قراردادهای بیمه از دیدگاه حقوقی پرداخته شود. برای نیل به این هدف مطالب در پنج فصل تبیین گردید. در فصل اول تاریخچه و تعاریف که در مبحث اول تاریخچه و در مبحث دوم تعاریف در سه بند : بند اول تعریف عقد و بند دوم تعریف عقد بیمه و در بند سوم تعریف اصل جانشینی پرداخته شد و در فصل دوم منشاء ، مبنا و ماهیت اصل جانشینی که در مبحث اول منشاء اصل جانشینی در دو بند : اصل جبران خسارت واصل تعدد یا منع بیمه مضاعف و در مبحث دوم مبنای اصل جانشینی و مبحث سوم ماهیت اصل جانشینی بحث گردید و فصل سوم، موارد اعمال اصل جانشینی در دو مبحث ، مبحث اول قراردادهای بیمه خسارات که به دو بند : بند یکم قراردادهای بیمه اموال وبند دوم قراردادهای بیمه مسئولیت و بند سوم تقدّم حق بیمه گر و بیمه گذار در مطالبه خسارات از باب جانشینی و مطالبه خسارات مازاد و مبحث دوم قراردادهای بیمه اشخاص اشاره گردید. در فصل چهارم شرایط تحقّق اصل جانشینی در شش مبحث که: مبحث اول غیر عمدی بودن خسارت وارده دردو بند : بند یکم نقش و تاثیر عمد در ایراد خسارت در مورد بیمه های خسارت و بند دوم نقش و تائیر عمد در ایراد خسارت در مورد بیمه های اشخاص بحث شد . مبحث دوم وجود رابطه علّت و معلولی بین وقوع حادثه و خسارت وارده ، مبحث سوم عدم جبران خسارت وارده ، مبحث چهارم پوشش بیمه ای خسارت وارده ، مبحث پنجم پرداخت یا قبول پرداخت خسارت توسط بیمه گر، مبحث ششم وجود مسئولیت قانونی برای شخص ثالث و سرانجام در فصل پنجم، اثراصل جانشینی که در چهار مبحث : مبحث اول مشروط و محدود بودن قائم مقامی به مبلغ پرداختی توسط بیمه گر و مبحث دوم اعمال قائم مقامی در محدوده دعوی مطالبه خسارت علیه ثالث در چهاربند: بندیکم جبران خسارت توسط مسئول حادثه زیانبار، بند دوم مصالحه زیان دیده و مسئول حادثه ، بند سوم مرور زمان دعوی مطالبه خسارت و بند چهارم محدودیت مسئولیت مسئول حادثه در جبران خسارت و مبحث سوم استثنائات اصل جانشینی در سه بند : بند یکم ملاحظات اخلاقی ، بند دوم تحت تکفّل بودن مسئول حادثه ، بند سوم شرط عدم طرح دعوی از سوی بیمه گر و مبحث چهارم اصل جانشینی در چگونگی جانشینی بیمه گر در دعوی زیان دیده علیه بیمه گذار مسئول حادثه در سه بند : بند اول شرط عدم اقرار در قبول مسئولیت ، بند دوم شرط عدم مصالحه با زیان دیده در مورد قراردادهای بیمه مسئولیت ، بند سوم شرط واگذاری دفاع در دعاوی قراردادهای بیمه مسئولیت به بیمه گر با امید به این که این تلاش اندک مورد قبول استادان ، فرزانگان و صاحب نظران قرار گیرد .